De liefdevolle relatie tussen coach en klant

Geschreven in 2015 door collega coach Cobi Brouwer

De relatie met een klant is een wezenlijk onderdeel van een veranderingstraject. Het vormt een verbinding tussen twee mensen met een bijzonder karakter. Het is een intieme relatie waarbij twee volwassenen zich op een verschillende manier toevertrouwen aan elkaar.

Als coach bent u de gids van iemand anders die op dat moment om hulp vraagt. De een komt om het eigen vak beter onder de knie te krijgen, de ander is ziek of overspannen, of iemand komt vanwege conflicten of functioneringsproblemen. Er zijn mensen die coaching vragen gewoon om het vol te houden in hun werk of in hun leven. Er zijn er wie het uitstekend gaat en die bij voorbaat veranderingen willen realiseren. Er zijn er ook die het allemaal niet meer weten.
Als coach gidst u de ander in diens eigen werkelijkheid. En in die eigen wereld is er veel onbekend terrein, voor de klant zelf en voor de coach. U helpt een klant om zich te oriënteren in de eigen werkelijkheid, in samenhang met de complexe wereld om haar of hem heen. U leert een klant om een ander besef te krijgen van die eigen werkelijkheid en van de verantwoordelijkheid voor haar of zijn leven. Dat doet u met liefdevolle scherpte.

De relatie aangaan

Acceptatie van de klant

Als coach dient u de relatie aan te gaan. Allereerst in accepterende zin: wil ik met deze man of vrouw aan het werk, kan ik hem of haar gidsen? Dat is soms een heel praktische vraag.
Onlangs had ik een kennismakingsgesprek met een vrouw die indringend rook. Kan ik door deze reuk heen met haar werken? Dat ze zo stonk, was een deel van het probleem waarmee ze kwam. Stel ik de conditie dat ze zichzelf en haar kleren wast voor ze mij ziet? En als ze dan nog ruikt, wat dan? Waarom kan ik wel werken met mensen die er op het oog niet mooi uitzien en niet met mensen die stinken? Hierover ga ik bij mezelf te rade.
Minder duidelijk is het als er iemand komt bij wie u merkt: die ligt me niet, daar kan ik niet genoeg om geven. Als u bij een eerste consult merkt dat u afwijzing van een klant voelt, ga dan in uzelf na waarop u stuit. Het is vrijwel altijd iets in uzelf wat niet op orde is.
Zo kostte het mij eens moeite om een in mijn ogen arrogante man te begeleiden. Toen heb ik mijn eigen ijdelheid onder de loep genomen en ingezien dat arrogantie voortkomt uit behoefte aan bevestiging; dat begreep ik wel. Vervolgens ben ik met hem het coachingstraject aangegaan.
De wet schrijft voor dat als u een klant niet accepteert, u met die persoon niet mag werken. Uw gebrek aan acceptatie leidt tot schade bij de betrokkene en is ook voor uzelf niet goed.

De thematiek aankunnen

Bij de aanvang van een traject maakt u een diagnose van de voorliggende thematiek en stelt u zich de vraag: beschik ik over de deskundigheid om deze man of vrouw verder te brengen? Dit vraagt om een eerlijk antwoord. Als u onvoldoende thuis bent in de professionele thematiek van een klant, verwijst u haar of hem dan door? Als u onvoldoende raad weet met de persoonlijke thematiek, bent u dan bereid uw grenzen te kennen?
Ik heb me wel eens vergist bij een oud-studente die mijn hulp inriep. Ze had een diep wantrouwen ontwikkeld jegens haar werkgever en bijna iedereen om haar heen. Omdat ik haar kende en haar lijden zag, meende ik haar verder te kunnen brengen. Tijdens het traject bedeelde ze mij ook een rol toe in haar wantrouwen en afwijzing. Haar thematiek bleek te specifiek persoonlijk voor mij en voor de condities van een coachingstraject.
Ook beleidsverantwoordelijken zoals directeuren en managers leggen hun vraag om coaching aan mij voor. Vanwege hen laat ik me bijscholen op het gebied van bedrijfsbeleid en advisering. Doe ik dat niet, dan ben ik als coach onvoldoende geschikt voor de capaciteit waar mensen op dit niveau naar zoeken.

De klant die u accepteert

Een klant dient u te accepteren als zijn of haar coach. Dat is altijd een punt van zorgvuldigheid. Voor mensen die zelf kunnen kiezen, is dat geen probleem, die hebben de vrijheid om u te kiezen. Bij mensen die gestuurd zijn door hun werkgever, ligt dat anders. Wanneer u als coach intern in een bedrijf optreedt, vraagt dit om extra aandacht. Geef elke klant de ruimte en de tijd om een keuze te maken. Bespreek dit en maak daarover zorgvuldige afspraken met uw opdrachtgever. Werk niet met wie niet voor u gekozen heeft.

Laat de klant uitzoeken wie u bent en wat u voor haar of hem kunt betekenen. Dat is een deel van het lerende traject voor die ander. Is de klant beter af bij een ander, wees er dan blij mee dat de klant goed terechtgekomen is.
In de aanvang van een traject mag een klant tijdelijk terughoudend tegenover u zijn, of u tijdelijk op een voetstuk plaatsen. Dat is soms nodig in de ontwikkeling van een klant. Zorg ervoor dat dit niet voortduurt. Zowel te lang durende terughoudendheid als adoratie is schadelijk voor de relatie en dus voor de ontwikkeling van de klant.

Verbinding maken en behouden

Aangaan, ingaan en onderhouden van een zuivere, respectvolle en eerlijke relatie zijn nodig. Een diepere verbinding is belangrijk en een wortel tot ontwikkeling. In de verbinding groeit vertrouwen en juist in vertrouwen ontstaat de kans om te veranderen. De diepgang van de relatie is mede afhankelijk van de aard van het coachingstraject. Bij veranderingen op de niveaus van identiteit en spiritualiteit is zo’n diepere persoonlijke relatie voor een persoonlijkheidscoach noodzakelijk. Bij veranderingen van professionele strategie of professioneel gedrag is het voldoende als er een goed en solide vakmanschap bij de coach aanwezig is.
Gedurende een traject kan bij een klant afwijzing ontstaan voor wat u doet of gedaan hebt. Dat hoort er soms bij. Die afwijzing vormt dan een deel van het traject en kan haar of hem helpen om op het goede spoor te komen. Dat verandert als de klant u als persoon wantrouwt of afwijst. Persoonsgericht wantrouwen is schadelijk en leidt tot een gebroken relatie. U kunt dan niet meer verder werken.
Ontwikkel respect voor uw klant, ongeacht waar zij mee komt. Zij heeft de moed om zichzelf te tonen, te onderzoeken, te veranderen. Uw vertrouwen werkt als een brug die een klant ertoe brengt om zichzelf onder ogen te zien en verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de eigen verandering. 

Liefde voor de ander

De moed van de bewuste liefde

Wie bewuste liefde heeft, wil voor de ander het beste, heeft vertrouwen, heeft geen twijfel, heeft geduld. Uw bewuste liefde is nodig in het coachen.

Liefde is een complex begrip dat we niet gewend zijn om te gebruiken in verband met coachen. Ik heb in de loop van mijn leven ontdekt dat er soorten liefde bestaan. Vroeger had ik die voor mijn zusjes en mijn ouders, als vanzelfsprekend en zonder nadenken. Gewoon instinctieve liefde. Verliefd zijn was anders merkte ik op mijn zevende. Dat liet me niet los. Nog ken ik de naam van de zoon van de kapper, die voor mij in de klas zat en die verhuisde toen ik acht was. Daardoor ben ik hem nooit vergeten. Ik ervoer ook het effect van gebrek aan liefde, zoals tussen mijn ouders. Vanaf mijn twaalfde ervoer ik soms zorgvuldige aandacht en soms liefdeloosheid bij leraren, al had ik toen niet deze woorden en dit bewustzijn daarvan. De liefde voor de man op wie ik op mijn tweeëntwintigste verliefd werd, bleek ook bij mij om te kunnen slaan. Tegenwoordig voel ik liefde voor mensen direct om mij heen, en de verbinding die daarin aanwezig is, hanteer ik met zorg.
De liefde voor een zus, partner of kind, is vooral een instinctieve liefde. Dat is niet dezelfde liefde als die waarover ik het heb in verband met mensen die ik coach.
De liefde voor de klant is bewust gekozen liefde vanuit het hart. Van daaruit ontvouwt zich een soort weten dat gekenmerkt wordt door openheid en vertrouwen. Liefde vanuit het hart brengt verbinding tussen mensen tot stand en werkt helend. Met welke stagnatie iemand ook komt, op de grondslag van de ontspanning waarmee bewuste liefde gepaard gaat, kunnen capaciteiten en nieuwe mogelijkheden ontwikkeld worden. Zo’n bewuste gevoelsbasis in coaching wordt ook wel ‘compassie’ genoemd. Dat begrip staat voor ‘begaan zijn’ en ‘acceptatie’ van de persoon die komt.
Professionele veranderaars worden niet met dit besef van relatie opgeleid. Zelf ben ik opgeleid met het begrip ‘professionele relatie’, of – aardig om te memoreren – de ‘functionele samenwerkingsrelatie’ (Van Beugen 1968).Zulke relaties worden gekenmerkt door een zekere afstandelijkheid. De zorg die daarachter schuilgaat, is dat een coach om de verkeerde reden en om het verkeerde belang banden aan kan knopen met klanten. Dat is begrijpelijk.

In elke begeleidingsrelatie is er machtsongelijkheid. Er zijn begeleiders die daar een verkeerd gebruik van maken en soms haalt dergelijk machtsmisbruik de krant.
De bewuste liefde is de basis voor een zuivere relatie zonder misbruik van macht. Van daaruit gebeurt het werk met respect, de wil om te begrijpen, verbondenheid en mededogen die nodig zijn om samen met de klant het werk te kunnen doen. Vroeger werd ik wel eens boos op een klant of trainingsdeelnemer die ik als respectloos ervoer, en dat liet ik merken. Nu weet ik dat mijn boosheid geen zin heeft en tot meer schade leidt. In zo’n situatie vraag ik van mezelf om de ander zonder boosheid te accepteren én laat ik mijn grens kennen: ‘Ik begrijp je en wat je nu doet, werkt alleen maar averechts.’
Bewuste liefde is een basis waarop veel mogelijk wordt. Gebrek aan liefde en nabijheid is bij veel mensen een bron van stagnatie. Wie ervaart wat liefde is en op die basis van acceptatie een spiegel voorgehouden krijgt, ontwikkelt vertrouwen in zichzelf. Dat vormt een gezonde basis om de eigen ontwikkeling onder ogen te zien en om bereid te zijn risico’s van veranderen te nemen. Aan klanten vraag ik soms hoe het komt dat ze mij met hen mijn gang laten gaan; zo gewoon is het immers niet wat we samen doen. Het antwoord dat in verschillende formuleringen komt, luidt: ‘Omdat ik merk dat je het beste voor mij wilt.’
Er is nog iets anders wat ik als bijzonder aan liefde ervaar: de energie van bewuste liefde brengt mezelf in een andere werkelijkheid, maakt me aandachtig en zachter. De liefde voor mijn klanten en het contact dat daarmee ontstaat, betekent ook veel voor mijzelf. Tegelijkertijd blijven het functionele verbindingen. Mijn klanten komen niet bij mij thuis en worden naderhand vrijwel nooit mijn vrienden. In relatie tot hen heb ik een taak. Als die taak klaar is, wordt de relatie coach-klant beëindigd. Tegelijkertijd is er wederzijds het besef van een blijvende band die voortbestaat.

Ontwikkelen van liefde

Op mijn zeventiende stuurde de leraar Nederlands mij een brief waarin hij Goethe citeerde: ‘Eenzaam is de mens, en daarom moet je medelijden hebben met alle mensen.’ Het woord ‘medelijden’ heeft in onze taal een wat neerbuigende betekenis. De zin en de betekenis ervan zijn me bijgebleven. Sinds ik het woord ‘mede-lijden’ anders lees en interpreteer, erken ik deze waarheid nog diepgaander: elk mens heeft op zijn manier dit leven te leiden en doet dat met zichzelf. U en ik staan voor een vergelijkbare opgave.
Het begrip ‘mede-lijden’ heeft voor mij zijn herkenningsbasis gevonden in het Tibetaans boeddhisme, dat het lijden van elk mens als vertrekpunt van denken en handelen neemt. Dat is het dragende motief tot compassie met een ander. Iedereen heeft te maken met pijn, angst, verdriet en negativiteit. Een opgave voor eenieder die dat wil is de bronnen van lijden onder ogen te zien en om te buigen naar geluk. Dat kan door pijn hanteerbaar te maken, angst om te vormen tot ruimte en negatieve emoties hun positieve keerzijde te laten vinden (Dalai Lama). Vanuit het besef van lijden is er als vanzelfsprekend de noodzaak tot bewuste liefde of compassie. Er zijn vele impulsen die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van bewuste liefde. Eén van de impulsen voor mij is de afspraak die ik maakte met mijn moeder dat ik mijn liefde voor haar zou omzetten in liefde voor mensen om mij heen.

Bij deze wil ik u uitnodigen. Verken uzelf, verken uw hart, verken de mensen om u heen en ga na wat bewuste liefde voor u betekent.

 

Ga terug naar overzicht