Welk wereldbeeld past bij jou?

Welk wereldbeeld past bij jou? In de eerste lessen van een NLP opleiding leren de cursisten dat eenieder van ons een unieke kijk op de wereld heeft en dat het respecteren en accepteren van elkaars wereldbeeld in de interactie de cruciale factor is om ons vredelievend en opbouwend met elkaar te verhouden. Enerzijds is de diversiteit in wereldbeelden aantrekkelijk en mooi omdat het onder andere prachtige kunst, muziek en architectuur voortbrengt. Anderzijds is het evident dat de dezelfde diversiteit ook frequent tot fenomenen als jaloezie, grimmigheid, afwijzing, oorlogen, xenofobie en discriminatie leidt. Het respecteren en accepteren van elkaars wereldbeeld is dus bepaald niet simpel, mede omdat de diversiteit wordt gevoed door onder andere verschillen in cultuur, religies, seculiere systemen en levensstandaard.

Een dynamische spiraal…

Het onderstaande – sterk gecomprimeerde- schema verduidelijkt de aangeroerde verschillen in wereldbeeld op een gestructureerde manier vanuit één van de vele perspectieven die mogelijk zijn, te weten een perspectief dat ingaat op de ontwikkelingsniveaus van individuen en groepen (omgeving).

De bedenker van het aan dit schema ten grondslag liggende model is de Amerikaanse hoogleraar Clare Graves (1914-1986). Het model van Graves is later door anderen ontwikkeld tot Spiral Dynamics® (SD). SD werkt met een kleurenpalet dat aangeeft hoe individuen en de omgeving – ruim gedefinieerd – in staat zijn om te gaan met toenemende complexiteit in de wereld. Zie de illustratie hierboven. Iedere ‘hogere’ kleur in de spiraal omvat ook alle ‘lagere’ kleuren. Een kanttekening erbij is dat het een model is. Niets daarin weerspiegelt dé waarheid. Het is alleen een handig handvat om iets te verhelderen en overdraagbaar te maken.

De kleuren…

We onderscheiden in de spiraal de kleuren beige, paars, rood, blauw, oranje, groen, geel, turkoois en koraal. Over koraal is nog geen literatuur beschikbaar. Ook over turkoois is ook nog weinig onderzoeksmateriaal bekend. Beige, rood, oranje, geel en koraal zijn meer individueel gerichte kleuren. Deze worden in het onderstaande schema aangeduid met ‘Ik’. Paars, blauw, groen en turkoois zijn meer omgevings- of groepsgerichte kleuren. Deze worden aangeduid met ‘Wij’. Er zijn twee ‘lagen’ in de spiraal te onderkennen. De eerste laag loopt van de kleuren beige tot en met groen en de tweede laag van geel t/m koraal. De eerste laag kan de kleuren en het gedachtegoed van de tweede laag niet ‘zien’. Een ‘gele’ manager in een oranje organisatie zal om die reden moeite hebben te slagen.

In principe zijn alle kleuren in min of meerdere mate in jouw en mijn ‘systeem’ terug te vinden. Veelal zijn in de loop van je leven een of twee kleuren langdurig dominant ‘aanwezig’, bijvoorbeeld blauw en oranje.

Ontwikkeling…

Wanneer de behoefte wordt gevoeld om door te dringen tot de tweede laag van de spiraal (geel en  turkoois) is naar mijn ervaring een doorgedreven en langdurige (bewustzijns)ontwikkeling nodig en is begeleiding door een deskundige transpersoonlijke coach onontbeerlijk.

Welk wereldbeeld of kleur past bij jou…

Mijn vraag is welk wereldbeeld of kleur het beste bij jou past? Om hierop te antwoorden nodig ik je uit onderstaand schema te lezen en het vooral goed tot je gevoel te laten doordringen. Van welke kleur krijg je energie en minstens zo interessant is van welke kleur je het liefst afstand wilt houden of van welke kleur je het liefst ‘afscheid’ zou willen nemen. Ik ben benieuwd welke reactie je kunt en wilt geven.

Be the change you want to be and implement the change you want to reach.       

Het schema en de kleuren…

Beige               Ik

Wereldbeeld: De wereld is de natuur.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Gedrag gedomineerd door natuur en instincten. Geen bewustzijn van tijd – 100% in het hier en nu. ‘Wezen tussen andere wezens’. Focus op periodieke fysiologische behoefte.

Motivatie: Overlevingsdrang.

Paars               Wij

Wereldbeeld: De wereld is mysterieus en beangstigend.     

Kenmerken van dit wereldbeeld: Aan alles een ‘ziel’ toekennen, stamgevoel. Het verleden leeft voort in het heden. Gewaar zijn van mystieke geesten en tekens. Bloedverwantschappen zijn sterk. Respect voor clanregels, respect en trouw aan de clanleiders. Sterke onderlinge afhankelijkheid.

Voorbeelden in het heden: Eerwraak. Steniging.

Motivatie: Geborgenheid. Geestverwantschap.

Rood               Ik

Wereldbeeld: Survival of the fittest.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Impulsief. Ik beheers. Vertrouwen op eigen kracht. Dominant en autoritair. Uitbuiten. Slavernij. The have and the have nots. Geen angst laten zien. Geen schuld en schaamtegevoel. Sterk leven in het heden (max. 20 minuten vooruit kunnen kijken). Het individu staat voorop.

Voorbeelden in het heden: “Motorclubs’. Subculturen in gevangenissen. Narcisten zoals Donald Trump, Geert Wilders, Pim Fortuyn en Louis van Gaal.

Motivatie: Energie en Macht. Helden en veroveringen.

Blauw              Wij

Wereldbeeld: De wereld wordt gecontroleerd door een hoger iets.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Het is een gevaarlijke wereld. Streven naar de absolute waarheid. Er is slechts één wijze van denken en bestaan. Alles staat vast. Conformeren aan regels en wetten. Geloof in de juiste argumenten. Patriottisme. Schuldbewuste gehoorzaamheid aan autoriteiten en ‘God’. Strikte discipline wordt als fair ervaren.

Voorbeelden in het heden: Islamitische Staat. Het leger. De Katholieke Kerk.

Motivatie: Orde. Vinden van betekenis en doel in opoffering.

Oranje             Ik

Wereldbeeld: De wereld is vol van leefbare opties en talrijke alternatieven.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Doel zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Strategisch: Sterk calculerend vermogen en denken. Competitie gericht. Antiautoritair. Wat is goed voor mij? Woorden van anderen worden afgekapt. Prestaties. Geloof in individuele resultaten.

Voorbeelden in het heden: Ondernemen in Nederland. Banken., Neo liberaal. Bonuscultuur. Angelsaksisch bestuursmodel.

Motivatie: Is economisch / materialistisch bepaald. Succes. 

Groen              Wij

Wereldbeeld: De wereld is woonplaats van alle mensen die samen delen.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Gevoelens van verbondenheid. Collectiviteit en consensus. Humanitair. Gevoel van wederzijdse afhankelijkheid. Tolerantie voor en acceptatie van verschillen en leren van anderen. Belangrijke waarden: Openheid en vertrouwen. Hiërarchieën vervagen in de beweging naar gelijkheid. Sociaal. Gevoel voor het belang van het team.

Voorbeelden in het heden: Rijnlands bestuursmodel. Groen Links. Milieugroeperingen. Netwerken. Circulaire economie.

Motivatie: Verbinding en het leveren van bijdragen aan de gemeenschap.

Geel                 Ik

Wereldbeeld: De wereld staat voor het risico van verval.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Creatief, onafhankelijk, relatief vrij van angst. Focus op flexibiliteit, tolerantie en functionaliteit. Vermogen verschillende perspectieven te kunnen hebben. Is een vrije denker en heeft een intern referentiekader. Is vrij van leiding, kiest zelf de te volgen weg. Is nieuwsgierig en conceptueel denker. Vanuit unieke talenten een bijdrage leveren aan het geheel. Alleen kunnen staan.

Voorbeelden in het heden: Lees: Reinventing Organizations (Frederic Laloux).

Motivatie: Ontdekken van de schatten van de rechterhersenhelft (zie mijn eerdere blog hierover).

Turkoois          Wij

Wereldbeeld: De totale aarde als levende entiteit.

Kenmerken van dit wereldbeeld: Intuïtie en subjectiviteit belangrijker in het gedrag dan in de andere systeemkleuren. Holistische leefsystemen. De theorie van ‘Het Veld’. Bewust van het grotere geheel. Non dualiteit.

Voorbeelden in het heden: Integrale Coaching. Integrale Mindfulness (Ken Wilber). Integrale intelligentie.

Besef: ‘Ik loop niet alleen door de beek, de beek loopt ook door mij.’ Eenheidsbewustzijn. Heelheid.   

Motivatie: Ontwikkeling collectief bewustzijn. Ridderschap.

Bronnen: Lesmateriaal Transpersoonlijke Coaching en Counseling Arcturus, België 2007/2008. Internet en coaching materiaal van Kees van der Stel Coaching.

 

Ga terug naar overzicht